Bogdan Widera

Bogdan Widera (26.06.1947–10.12.2020) – dziennikarz, radiowiec, satyryk, krytyk literacki. Znawca kultury śląskiej.

MŁODOŚĆ

Urodził się w Katowicach. W 1965 r. zdał maturę w Liceum im. A. Mickiewicza. Studiował dwa lata na Politechnice Śląskiej na wydziale Górniczym, następnie przeniósł się na filologię polską, z której podczas wydarzeń marca 1968 r. został wyrzucony. Ukończył psychologię na Uniwersytecie Śląskim. Jego debiut prozatorski miał miejsce w „Szpilkach” w 1972 r. Po studiach rozpoczął pracę w bibliotece Radia Katowice. Od 1973 r. pracował w redakcji rozrywkowej, a następnie w literackiej Rozgłośni Polskiego Radia w Katowicach (młodszy redaktor i redaktor). Realizował tam między innymi audycje prezentujące twórczość Piotra Podmajerza, stworzonego przez siebie fikcyjnego poety i podróżnika. Tworzył także słuchowisko radiowe „Pies na portierni”. Poza audycjami lokalnymi przygotowywał materiały dla ogólnopolskich programów II i III Polskiego Radia. W 1981 r. podczas stanu wojennego nie przeszedł weryfikacji i został wyrzucony z rozgłośni za aktywną działalność w „Solidarności” i realizację cieszących się popularnością, kpiących z ustroju audycji. Usunięto też wtedy wszystkie jego nagrania radiowe. Pod zarzutem kolportażu zakazanych książek i prasy podziemnej zamknięto go na krótko w areszcie. W latach 1982–1983 był zatrudniony jako palacz w kotłowni OZTiMD Katowice.

KARIERA ZAWODOWA ORAZ TWÓRCZOŚĆ

W latach 1983-1986 pracował jako redaktor w wydawnictwie Księgarnia św. Jacka. Od marca 1986 do kwietnia 1997 był dziennikarzem tygodnika „Gość Niedzielny”. Na jego łamach w cyklu mistrzowskich felietonów pt. „Zapiski wczesnego emeryta” stworzył fikcyjną, szwejkowską postać Jarosława Starzyka – emeryta, ironicznie i z dystansem komentującego bieżące wydarzenia czasów PRL. Teksty te stały się marką firmową „Gościa”, a czytelnicy tak je polubili, że dziesiątki tysięcy fanów było przekonanych, że ich autorem jest autentyczny śląski starzyk, czyli dziadek. Uwielbienie dla niego było tak wielkie, że w plebiscycie czytelniczym na najwybitniejszych Ślązaków XX wieku ta fikcyjna postać znalazła się wśród 100 najbardziej znanych postaci regionu.

Od stycznia 1991 do kwietnia 1997 r. pełnił funkcję sekretarza redakcji „Gościa Niedzielnego”. Brał udział w wypracowywaniu modelu dodatków diecezjalnych, organizowaniu i nadzorowaniu pracy oddziałów terenowych. W tym czasie tygodnik zmienił format i szatę graficzną na kolorową i osiągał wysokie nakłady.

W latach 1990–1992 prowadził ćwiczenia z zakresu pracownia dziennikarska w Zakładzie Dziennikarstwa Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

1 lipca 1990 r., po interwencji ówczesnego prezesa Komitetu do spraw Radia i Telewizji „Polskie Radio i Telewizja” Andrzeja Drawicza, wrócił do pracy w Radiu Katowice. Był tam zatrudniony na pół etatu do 31 sierpnia 1992 r. Uczestniczył w pracach nad koncepcją programu i działaniach rozgłośni regionalnej w nowych warunkach ustrojowych. Od 11 marca 1991 r. do 31 maja 1992 r. był członkiem Kolegium Programowego Rozgłośni Polskiego Radia w Katowicach. W latach 90. realizował audycję pt. „Kwadrans dla nieczytających”. Tworzył także, razem z Edmundem Wojnarowskim, słuchowisko radiowe „Będzie znowu bajka”.

W 1998 r. został zaproszony przez red. Beatę Tomanek i prof. Macieja Sablika do współtworzenia z nimi audycji Radia Katowice pt. „Czy to prawda, że…”, w której komentował historię Śląska. Od 2010 r. razem z red. Beatą Tomanek i prof. Andrzejem Norasem – filozofem, prowadził „Szkołę Bardzo Wieczorową” – rozmowy o codzienności, w których przyjmował rolę sceptyka w zderzeniu z poglądami stoika i idealistki. W obu programach brał udział aż do śmierci w 2020 r.

W 2000 r. został kierownikiem działu społeczno-historycznego miesięcznika społeczno-kulturalnego „Śląsk”.

W tym samym roku w tygodniku „Puk, Puk”, w cyklu „Z życia trutni” stworzył postać fikcyjnej, zgryźliwej feministki Mirosławy Kontnej.

Był przyjacielem Śląskiego Teatru Lalki i Aktora Ateneum, współpracował z Galerią Artystyczną Teatru. Przez sześć edycji zasiadał w jury Międzynarodowego Festiwalu Teatrów Lalek „Katowice – Dzieciom”.

W swoim wydawnictwie Parol S.C. wydał m.in.: „Róg Ligonia i Królowej Jadwigi” Feliksa Netza, „Zapinając kolczyki” i „Pali się mój próg” – tomiki poezji Barbary Gruszki-Zych, „Kino Jana Sveraka” Jana F. Lewandowskiego, „Filozofię Istnienia” Wita Gruszki, publikacje Aleksandra Widery. Był redaktorem książki „Jak Krystyna z Krystyną”, będącej zbiorem rozmów radiowych przeprowadzonych przez Krystynę Bochenek.

Przeprowadził wywiady między innymi z Krzysztofem Kieślowskim i Władysławem Bartoszewskim.

W latach 1990–1995 pełnił funkcję prezesa katowickiego oddziału Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. Rozwinął wtedy współpracę z dziennikarzami miasta partnerskiego Katowic – Saint-Étienne we Francji. Był jednym z członków założycieli Związku Górnośląskiego i Śląskiego Towarzystwa Filmowego. Do historii przeszła zorganizowana w ramach jego działalności impreza satyryczna „Lenin w Bogucicach”. W latach 1998–2002 współpracował z Krajową Radą Radiofonii i Telewizji.

ŻYCIE PRYWATNE

Jego żoną była Barbara de domo Grabska, artystka malarka. Zmarła po wypadku samochodowym w 1996 r. Bogdan Widera został pochowany na cmentarzu przy ul. Francuskiej w Katowicach.

Wywodził się ze znanego na Śląsku rodu Widerów. Jego dziadek Ignacy Widera był powstańcem śląskim, ojciec Aleksander Widera (1917–2002) – znanym literatem, folklorystą, patriotą polskim, radiowcem, badaczem kultury Górnego Śląska, tłumaczem z niemieckiego i chińskiego, a podczas II wojny światowej działaczem Tajnej Organizacji Niepodległościowej, za co trafił do obozów KL Auschwitz i Mauthausen-Gusen. Zarówno matka Bogdana – Wanda de domo Stefek, jak i ojciec Aleksander byli więźniami tych obozów i tam się właśnie poznali. Jego wujkiem był Walter Stefek ps. Sęp, dowódca Obwodu Jabłonków ZWZ AK.

Miał młodszego brata Stefana – działacza solidarnościowego, kierownika Zakładowego Domu Kultury kopalni Kleofas w katowickiej dzielnicy Dąb oraz dyrektora domu Kultury Katowice-Bogucice.

W domu rodzinnym Widery gościła elita kulturalna i artystyczna tamtych lat – m.in. Wilhelm Szewczyk, Jan Wypler, Paweł Steller, Jan Józef Szczepański, Gustaw Morcinek, Kazimierz Gołba. Podczas jednego ze zjazdów literackich w Szklarskiej Porębie malarz symbolista Wlastimil Hofman wykonał szkice malarskie przedstawiające małego Bogdana i jego ojca.

NAGRODY I ODZNACZENIA

I nagroda OTV Kraków za scenariusz telewizyjnego programu rozrywkowego, 1977 r.

Brązowy Krzyż Zasługi, 1979 r.

Nagroda im. A. Słonimskiego od podziemnego SDP za felietony pisane pod pseudonimem Jarosław Starzyk, 1988 r.

Laureat Ogólnopolskiego Dyktanda Krystyny Bochenek, 1993 r. (w zmaganiach dziennikarzy zdobył dla redakcji „Gościa Niedzielnego” Brązowe Pióro).

Nagroda Prezydenta Katowic w dziedzinie kultury, 1998 r.

Wyróżnienie w Ogólnopolskim Konkursie Poetyckim „O liść dębu”, 1998 r.

Wyróżnienie w konkursie „A to Polska właśnie”, Wolski Klub Literacki, Warszawa, 1998 r.

Dyplom X-lecia Związku Górnośląskiego za zasługi dla ZG i Śląska, 2000 r.

Wyróżnienie za opowiadanie „Puzzle” w Konkursie Literackim Uniwersytetu Gdańskiego, Edycja I, 2002 r.

III nagroda w I Ogólnopolskim i Polonijnym Konkursie Literackim im. Z. Przesmyckiego „O Laur Miriama” za opowiadanie „Prawdziwa dwunastka”, 2003 r.

Wyróżnienie za poemat „Ikar i Klara” w V Konkursie Poetyckim „O Nagrodę Skrzydła Ikara”, 2004 r.

Odznaka „Zasłużony dla kultury polskiej” (MKDiN), 2010 r.

Złota odznaka honorowa „Zasłużony dla Województwa Śląskiego” (nr legitymacji 2346) od Sejmiku Województwa Śląskiego, 2010 r.

Nadanie tytułu Przyjaciela Muzeum Miejskiego w Tychach, 2015 r.

Biogram opracował Błażej Zych